Rào cản thương mại Trade Barrier là gì? Tác động của Trade Barrier đến kinh tế Việt Nam

Rào cản thương mại hay Trade Barrier là những biện pháp mà chính phủ các quốc gia áp dụng nhằm hạn chế việc nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài. 

Những biện pháp này có thể là thuế quan (tariff), hạn ngạch (quota), hoặc các quy định phi thuế quan như yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm dịch, giấy phép xuất nhập khẩu.

Một ví dụ cụ thể về hàng rào thuế quan đó là thép. Trong cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vào những năm 2016-2020 dưới thời tổng thống Donald Trump, Mỹ đã áp đặt thuế rất cao lên thép nhập khẩu từ Trung Quốc. 

Điều này không chỉ làm tăng giá thành của thép nhập khẩu mà còn khiến nhiều doanh nghiệp phải tìm nguồn cung ứng từ các thị trường khác hoặc chuyển sang sản xuất trong nước.

Các loại rào cản thương mại phổ biến hiện nay

Khi tham gia vào thương mại quốc tế, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu sẽ phải biết đến các loại Trade Barrier như hạn ngạch thuế quan (Tariff Rate Quota), hàng rào phi thuế quan (Non-Tariff Barriers) và thuế quan (Tariff). 

Hạn ngạch thuế quan Tariff Rate Quota

Hạn ngạch thuế quan là một biện pháp kết hợp giữa thuế quan và hạn ngạch. Chính phủ sẽ áp dụng một mức thuế thấp cho một lượng hàng hóa nhập khẩu nhất định, còn nếu vượt quá lượng đó, hàng hóa sẽ bị đánh thuế cao hơn. 

Giả sử Việt Nam có thể áp dụng hạn ngạch thuế quan đối với việc nhập khẩu đường. Khi lượng đường nhập khẩu dưới 100.000 tấn, mức thuế là 5%. Tuy nhiên, nếu nhập khẩu vượt quá con số này, mức thuế sẽ tăng lên 25%. 

=>> Bạn cũng có thể tìm hiểu thêm về Hạn ngạch thuế quan Tariff Rate Quota tại đây. 

Hàng rào phi thuế quan Non-Tariff Barriers

Hàng rào phi thuế quan bao gồm tất cả những biện pháp ngoài thuế nhằm hạn chế nhập khẩu, như quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm dịch, giấy phép nhập khẩu, hoặc các quy định về nhãn mác nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và môi trường, đồng thời bảo vệ các ngành công nghiệp non trẻ trong nước.

Trong lĩnh vực nông sản, nhiều quốc gia yêu cầu kiểm dịch rất nghiêm ngặt đối với các sản phẩm như trái cây, rau củ. Chẳng hạn, Nhật Bản yêu cầu trái cây nhập khẩu từ Việt Nam phải qua quy trình chiếu xạ để đảm bảo không có sâu bệnh. Đây là một dạng hàng rào phi thuế quan nhằm kiểm soát chất lượng và bảo vệ nền nông nghiệp trong nước.

=>> Nếu bạn chưa biết Hàng rào phi thuế quan là gì thì hãy đọc bài viết giải đáp Tariff rate quota là gì để hiểu rõ hơn nhé. 

Thuế quan Tariff

Thuế quan là mức thuế mà quốc gia áp dụng lên hàng hóa nhập khẩu, nhằm tăng giá trị sản phẩm nhập khẩu và bảo vệ ngành sản xuất nội địa. Thuế quan thường được chia thành hai loại chính:

• Thuế quan cố định: Áp dụng một mức thuế cố định cho mỗi đơn vị hàng hóa.
• Thuế quan tỷ lệ: Áp dụng theo phần trăm giá trị của hàng hóa.

Giống ví dụ ở trên, trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc dưới thời tổng thống Donald Trump, Mỹ cũng đã áp đặt mức thuế rất cao đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc. 

Điều này không chỉ làm tăng giá thành sản phẩm nhập khẩu mà còn tạo ra động lực cho các doanh nghiệp Mỹ sản xuất trong nước, giảm sự phụ thuộc vào nguồn hàng nhập khẩu.

Tác động của Trade Barrier đến kinh tế Việt Nam

Đối với các doanh nghiệp, Trade Barrier có thể mang đến cả thách thức lẫn cơ hội.

Với những công ty xuất khẩu, các rào cản như thuế quan cao, yêu cầu kỹ thuật khắt khe hay hạn ngạch nhập khẩu có thể làm tăng chi phí, giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, các doanh nghiệp sản xuất trong nước lại được hưởng lợi khi chính phủ áp dụng rào cản thương mại nhằm hạn chế hàng nhập khẩu và bảo vệ ngành công nghiệp nội địa. 

Từ góc độ người tiêu dùng, Trade Barrier thường dẫn đến việc giá cả hàng hóa tăng cao. Khi chính phủ áp đặt thuế quan lên hàng nhập khẩu, giá thành sản phẩm sẽ bị đội lên, và người tiêu dùng là bên cuối cùng phải gánh chịu chi phí này. 

Ví dụ, với các sản phẩm công nghệ nhập khẩu như điện thoại di động hay máy tính xách tay, thuế nhập khẩu cao có thể làm tăng giá bán lẻ, khiến người tiêu dùng khó tiếp cận hơn với các sản phẩm chất lượng cao.

Trade Barrier không chỉ tác động đến nền kinh tế nội địa mà còn ảnh hưởng đến quan hệ thương mại giữa các quốc gia. Khi một quốc gia áp dụng các biện pháp hạn chế thương mại, các đối tác thương mại của họ có thể phản ứng bằng cách áp đặt các biện pháp trả đũa, tạo nên vòng xoáy xung đột thương mại.

Với Việt Nam, một nền kinh tế phụ thuộc lớn vào xuất khẩu, việc duy trì mối quan hệ thương mại ổn định với các đối tác quan trọng như Mỹ, EU, và Trung Quốc là cực kỳ quan trọng.

Chính vì vậy, việc tham gia vào các hiệp định thương mại tự do như CPTPP hay EVFTA đã giúp Việt Nam giảm thiểu được các rào cản thương mại, từ đó thúc đẩy xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế.

Làm sao để giảm thiểu tác động của rào cản thương mại?

Các chuyên gia kinh tế đưa ra lời khuyên cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhỏ vượt ra Trade Barrier như sau: 

• Doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ các quy định thương mại của thị trường xuất khẩu để tránh vi phạm. Ví dụ, nếu bạn xuất khẩu sang E thì hãy đảm bảo sản phẩm của bạn đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn về an toàn và môi trường.
• Thay vì phụ thuộc vào một thị trường hoặc sản phẩm duy nhất, việc mở rộng sang nhiều thị trường khác sẽ giúp doanh nghiệp giảm rủi ro khi gặp Trade Barrier. Chẳng hạn, nếu thị trường Mỹ áp dụng thuế cao, doanh nghiệp có thể tìm kiếm cơ hội tại các thị trường khác như ASEAN.
• Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA. Đây là cơ hội để doanh nghiệp xuất khẩu với mức thuế ưu đãi hoặc không thuế. 
• Đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế là cách hiệu quả giúp doanh nghiệp cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Kết luận

Trade Barrier là một phần không thể thiếu trong chính sách kinh tế của mỗi quốc gia. Nếu bạn còn thắc mắc rào cản thương mại Trade Barrier là gì thì hãy liên hệ với mình để được giải đáp chi tiết hơn nhé. 

=>> Bên cạnh Trade Barrier, có thể bạn cũng đang muốn tìm hiểu thêm về các quy định về thuế xuất nhập khẩu 2024

Nguồn tham khảo: 

• https://www.investopedia.com/articles/economics/08/tariff-trade-barrier-basics.asp 
• https://www.linkedin.com/pulse/impact-rising-trade-restrictions-stephen-g-lynch-cpa-mba-dzmhc/ 
• https://www.hks.harvard.edu/centers/cid/publications/faculty-working-papers/trade-barriers-exports